Prototypes testen: gids voor een succesvolle ontwikkeling (2023 update)

Gepubliceerd op 2 juni 2023. Laatste update op: 2 juni 2023.

Je zou kunnen stellen dat het testen van prototypes net zo belangrijk is als het bouwen van prototypes. En daarom helpen we je in deze gids op weg. We leggen uit wat een prototype test is, welke methoden je kunt gebruiken, in welke fase je prototype tests uitvoert en hoe je aan de slag gaat met het testen van prototypes.

1. Wat is een prototype?
2. Wat is een prototype test?
3. Voorbeelden prototype test
4. Waarom test je een prototype en wat zijn de voordelen?
5. Welke methodes gebruik je om een prototype te testen?
6. Wanneer moet je een prototype testen?
7. Het iteratieve proces van prototyping en testing
8. Voorbereiden en uitvoeren van prototype tests
9. Analyseren, interpreteren en rapporteren van prototype tests
10. Veelvoorkomende uitdagingen bij het testen van prototypes

Meer weten over het testen van prototypes? Download onze gratis whitepaper over user testing. 

Download gratis whitepaper
 

Wat is een prototype?

Een prototype is een visuele representatie van een concept of productidee in de vorm van een fysiek product, digitale interface of schetsen op papier. 

Door het visualiseren van een concept - ook wel prototyping genoemd - wordt duidelijk hoe het uiteindelijke product eruit kan komen te zien. Het maken van een prototype stelt bedrijven in staat om feedback te krijgen van potentiele eindgebruikers met behulp van prototype tests. 

Wat is een prototype test?

Bij een prototype test maken testers gebruik van een prototype en geven zij feedback, zodat tekortkomingen worden geïdentificeerd en opgelost voordat het product op de markt wordt gebracht.

Prototype tests zijn een belangrijk onderdeel binnen UX-onderzoek en deze tests kunnen op verschillende momenten in de validatiefase worden ingezet. Bij een prototype test worden altijd testers of respondenten geworven binnen de doelgroep van de klant.

Voorbeelden prototype test

Zelf aan de slag met het testen van een prototype? Maak dan gratis gebruik van onze voorbeelden voor prototype tests:

• Voorbeeld vragenlijst prototype test. Download een gratis voorbeeld van een usability test vragenlijst en gebruik deze als inspiratie bij het opstellen van een testplan voor jouw prototype onderzoek.
• Voorbeeld onderzoeksrapport. Download een voorbeeld onderzoeksrapport om een idee te krijgen hoe je de resultaten van een prototype test kunt analyseren en rapporteren.
• Voorbeeldvideo prototype test. Bekijk een van onze voorbeelden van user tests zonder interviewer (unmoderated user test) om een idee te krijgen van wat voor soort feedback je kunt verwachten van gebruikers.

Waarom test je een prototype en wat zijn de voordelen?

Nu je weet wat een prototype test is, is het tijd om te begrijpen waarom het testen ervan zo belangrijk is. De voordelen van het testen van prototypes zijn hieronder voor je opgesomd:

1. Identificeren van problemen en oplossingen. Door je prototypes te testen, kun je potentiële problemen identificeren voordat je het product daadwerkelijk produceert. Je kunt zien hoe gebruikers met je product interacteren en waar mogelijkheden liggen voor verbetering. Dit stelt je in staat om problemen aan te pakken en mogelijke oplossingen te verkennen voordat je kostbare tijd en middelen investeert.
2. Verzamelen van feedback van gebruikers. Het testen van prototypes stelt je in staat om waardevolle feedback van gebruikers te verzamelen. Gebruikerservaring - ook wel user experience genoemd - is essentieel voor het succes van je product, en door feedback te verzamelen, kun je begrijpen hoe gebruikers je product ervaren, wat ze waarderen en waar ze moeite mee hebben. Deze inzichten kunnen leiden tot belangrijke aanpassingen en verbeteringen voordat je het product lanceert.
3. Optimalisatie van functionaliteit en gebruikerservaring. Het testen van prototypes geeft je de mogelijkheid om de functionaliteit en gebruikerservaring van je product te optimaliseren. Je kunt verschillende versies en iteraties van je prototype testen om te zien welke het beste werkt en het meest aantrekkelijk is voor gebruikers. Dit kun je bijvoorbeeld doen door user tests uit te voeren, waarin verschillende varianten worden meegenomen.
4. Kosten- en tijdsbesparing in de ontwikkelingsfase. De grootste kostenbesparing bij het testen van prototypes zit hem in het feit dat de wijzigingen kunnen worden doorgevoerd voordat het product daadwerkelijk wordt ontwikkeld. Aanpassingen in een prototype zijn gemakkelijker, sneller en voordeliger dan aanpassingen in een product dat al volledig is ontwikkeld.

Welke methodes gebruik je om een prototype te testen?

Er zijn verschillende methoden die kunnen worden ingezet om te testen in hoeverre een prototype aansluit bij de doelgroep. De meest gebruikelijke methoden staan op volgorde omschreven:

1. Usability tests. Usability tests of user tests worden uitgevoerd om te evalueren in hoeverre het prototype bruikbaar en gebruikersvriendelijk is. Gebruikers worden gevraagd om specifieke taken uit te voeren met het prototype, terwijl onderzoekers observaties en feedback verzamelen. Kenmerkend voor usability tests is dat testers hardop nadenken tijdens het uitvoeren van een aantal taken. Usability tests helpen bij het identificeren van gebruiksvriendelijkheidsproblemen, zoals verwarrende navigatie, onduidelijke instructies of problematische interactieontwerpen.
2. A/B-tests. A/B-tests vergelijken twee verschillende varianten van het prototype om te bepalen welke beter presteert op basis van vooraf gedefinieerde criteria. Hierbij kun je denken aan verschillende versies van een interface, zodat kan worden achterhaald welke versie leidt tot een betere gebruikerservaring. Deze a/b tests worden vaak uitgevoerd in de vorm van een user tests en kunnen zowel kwantitatief als kwalitatief van aard zijn.
3. Focusgroepen. Bij prototypes die in zeer beperkte mate zijn uitgevoerd, kan er een focusgroep worden uitgevoerd om feedback te verkrijgen op de eerste schetsen en mock-ups en kunnen gebruikers worden gevraagd om mee te denken over de verdere doorontwikkeling van het prototype.
4. Feedbacksessies met stakeholders. Naast gebruikerstesten kunnen feedbacksessies worden gehouden met belanghebbenden, zoals interne teams, klanten en experts. Deze sessies bieden de gelegenheid om input en perspectieven van verschillende belanghebbenden te verzamelen. Dit kan waardevolle inzichten opleveren en helpen bij het nemen van beslissingen met betrekking tot het prototype.
5. Functionele tests. Functionele tests richten zich op het beoordelen van de functionaliteit en prestaties van het prototype. Het doel is om te controleren of het prototype correct werkt volgens de specificaties en vereisten, maar ook om bugs te identificeren. Functionele tests kunnen worden uitgevoerd door ontwikkelaars of testers om te verifiëren of de belangrijkste functionaliteiten van het prototype goed functioneren.

Wanneer moet je een prototype testen?

User Sense onderscheidt drie fases in het ontwikkelproces. De fase in het ontwikkelproces waarin prototype tests worden uitgevoerd heet de validatiefase. In deze fase is duidelijk in welke behoeften het prototype moet voorzien en worden onderzoeken uitgevoerd om vast te stellen in hoeverre de oplossing - een concept of prototype - in deze behoefte voorziet. In de validatiefase kunnen prototype tests op drie verschillende momenten worden ingezet:

1 - Conceptuele fase: testen van mock-ups en niet-interactieve prototypes

Dit type test wordt ook wel een verkennende user test genoemd, waarbij schetsen of mock-ups van een website of app worden getest en voorgelegd aan de doelgroep. Voor het testen van prototypes in de conceptuele fase kun je gebruik maken van focusgroepen of user tests. Goed om te weten: doordat de prototypes in de coneptuele fase in zeer beperkte mate zijn uitgewerkt, kunnen de onderzoeksvrage, -doelstellingen en de uitvoering grotendeels overeenkomen met concept testing.

Bij het testen van prototypes in de conceptuele fase ligt de focus vaak op:

• Vaststellen in hoeverre het prototype in de behoeftes van gebruikers voorziet.
• De algemene indruk van het prototype op gebruikers.
• Het achterhalen of het voor testers duidelijk is waar pagina's voor dienen.
• Ontdekken welke informatie testers verwachten te zien op welk moment.
• Achterhalen of het voor testers duidelijk is wat ze moeten of kunnen doen met het prototype.

Het grootste voordeel van testen in de conceptuele fase is dat er al in een vroeg stadium veel inzichten worden verzameld, die kunnen worden gebruikt voor de doorontwikkeling van het prototype. Hierdoor hoef je als bedrijf niet veel te sturen op aannames en weet je zeker dat het prototype aansluiting vindt voordat er grote investeringen worden gedaan in de doorontwikkeling.

2 - Interactieve fase: testen van interactieve prototypes

Dit soort prototype test wordt ook wel de assessment test genoemd. In deze fase is er een prototype ontwikkeld dat er voor de gebruikers als 'af' uitziet. Dit betekent dat er een visuele versie is van het prototype waar testers doorheen kunnen klikken en wat het gedrag van een echte website of app volledig nabootst. Deze prototypes zijn vaak gemaakt in Figma, Sketch, InDesign, Invision, Proto.io of Adobe XD.

Voor het testen van dit soort prototypes maak je het beste gebruik van user testing, waarbij je aan testers de taak meegeeft verschillende taken uit te voeren op het prototype en hardop na te denken. Deze sessies kunnen zowel zonder interviewer (unmoderated user tests) als met interviewer (moderated user tests) worden uitgevoerd.

De focus bij het testen van prototypes in de interactieve fase ligt op:

• Het daadwerkelijk uitvoeren van taken met het prototype en verkrijgen van gebruikersfeedback
• Verkrijgen van feedback op de navigatie, zoals bijvoorbeeld de menustructuur
• Achterhalen van knelpunten en onduidelijkheden in het prototype
• Vaststellen welke informatie van waarde is en welke informatie er ontbreekt

Doordat deze variant van prototype tests worden uitgevoerd voordat de eerste regels code zijn getikt, kunnen de bevindingen uit het prototype-onderzoek snel worden doorgevoerd.

3 - Bèta fase: testen van een ontwikkeld prototype

Dit type test wordt ook wel de validatie- of verificatietest genoemd. Deze test vindt plaats aan het einde van de ontwikkelcyclus, vlak voordat het product op de markt wordt gebracht. Hierbij kunnen functionele tests worden uitgevoerd, waarbij ontwikkelaars zoveel mogelijk verschillende tests uitvoeren om bugs te achterhalen. Als toevoeging hierop kunnen er ook user tests worden uitgevoerd, waarbij testers vaak zonder interviewer een aantal taken op de website uitvoeren.

In deze fase ligt de focus van de prototype tests op:

• Het identificeren van bugs, zodat deze voor livegang kunnen worden opgelost
• Vaststellen of testers in staat zijn de belangrijkste conversie-taken te behalen
• Het verzamelen van kwantitatieve van usability metrics, zoals de SUS, NPS, SEQ, time-on-task, task-completion rate

Het grootste voordeel van testen in deze fase is dat het helpt om bugs en grote obstakels voor gebruikers te identificeren, zodat deze kunnen worden opgelost voordat het product op de markt wordt gebracht.

Het iteratieve proces van prototyping en testen

Kenmerken voor design thinking en voor het ontwikkelen van prototypes is dat het proces iteratief is. Dit houdt in dat je een prototype ontwikkelt, prototype tests uitvoert, feedback verwerkt en aanpassingen doorvoert tot op het punt dat jij en de eindgebruikers tevreden zijn met het eindresultaat. In veel gevallen kan dit al worden bereikt na een eerste testronde, maar bij complexere oplossingen kan het nodig zijn om meerdere prototype tests uit te voeren. Het uitvoeren van online prototype tests maakt het mogelijk dit te doen, zonder dat de kosten de pan uit stijgen.

Voorbereiden en uitvoeren van prototype tests

Nu je begrijpt waarom het testen van prototypes zo belangrijk is, laten we eens kijken naar het testproces zelf. Hier zijn de stappen die je moet volgen om succesvol prototypes te testen:

1. Het definiëren van testdoelen en -criteria. Begin met het stellen van duidelijke testdoelen en -criteria. Wat wil je precies bereiken met de tests? Welke aspecten van je prototype wil je evalueren? Door specifieke doelen en criteria vast te stellen, kun je gerichte tests uitvoeren en waardevolle resultaten behalen.
2. Selectie van testmethoden en -technieken. Zoals hierboven omschreven, zijn er verschillende testmethoden en technieken die je kunt gebruiken bij het testen van prototypes. Kies de methoden en technieken die het beste aansluiten bij jouw specifieke product en doelen.
3. Het opstellen van een testplan. Een goed doordacht testplan is essentieel voor een succesvolle prototype-test. Het testplan moet de testdoelen, -methoden, -taken, -tijdlijnen en betrokken belanghebbenden bevatten. Dit helpt je om de tests gestructureerd en georganiseerd uit te voeren en ervoor te zorgen dat alle relevante aspecten worden gedekt.
4. Uitvoeren van de tests en verzamelen van gegevens. Nu is het tijd om de tests uit te voeren en gegevens te verzamelen. Volg het testplan en voer de tests zorgvuldig en objectief uit. Leg alle relevante gegevens en feedback vast, zodat je later een grondige analyse kunt uitvoeren. Door gebruik te maken van onze tool doe je dit automatisch.

Het analyseren, interpreteren en rapporteren van testresultaten

Na de uitvoering van de prototype tests, kun je aan de slag met de analyse, interpretatie en het maken van een onderzoeksrapport. Hier hebben we een stappenplan voor je opgesteld:

1. Verzamelen en organiseren van testgegevens. Verzamel alle testgegevens die tijdens de tests zijn verzameld en organiseer ze op een gestructureerde manier. Dit kan het analyseren en vergelijken van gegevens gemakkelijker maken. Hiervoor kun je gebruik maken van onze tool.
2. Analyseren van gebruikersfeedback. Ga door de verzamelde gebruikersfeedback, bekijk eventuele sessie-opnames terug en identificeer de belangrijkste inzichten en patronen. Kijk naar de reacties en suggesties van gebruikers en probeer de redenen achter bepaalde feedback te begrijpen.
3. Identificeren van patronen en trends. Analyseer de gegevens en kijk naar patronen en trends. Zijn er gemeenschappelijke problemen die gebruikers ervaren? Zijn er bepaalde aspecten van het prototype die bijzonder goed presteren? Identificeer de belangrijkste bevindingen die je kunt gebruiken om je prototype te verbeteren.
4. Maak een onderzoeksrapport. Maak een onderzoeksrapport waarin je de belangrijkste bevindingen omschrijft, zodat deze kunnen worden gedeelde met andere stakeholders.
5. Het nemen van beslissingen op basis van de testresultaten. Gebruik de analyse van de testresultaten om weloverwogen beslissingen te nemen. Bepaal welke aanpassingen en verbeteringen moeten worden doorgevoerd en welke richting je moet inslaan bij de verdere ontwikkeling van je product.

Veelvoorkomende uitdagingen bij het testen van prototypes

Hieronder staan enkel uitdagingen die je kunt ondervinden wanneer je aan de slag wil gaan met het testen van prototypes. Ook geven we aan hoe je deze uitdagingen zou kunnen ondervangen.

1. Planning. Bij het ontwikkelen van een nieuw concept, product of dienst komt veel kijken. Het is dan ook niet ongebruikelijk dat de oplevering van een prototype later plaatsvindt dan verwacht. Zorg voor voldoende speling in de planning, zodat het testen van het prototype niet wordt overgeslagen onder het mom van 'geen tijd'.
2. Werven van respondenten. Het werven van respondenten neemt vaak meer tijd in dan verwacht. Zorg er dan ook voor dat je de werving tijdig in gang zet of laat ons helpen met het werven van respondenten. 
3. Beperkte middelen. Het testen van prototypes kan tijd- en middelenintensief zijn. Overweeg daarom het testen van prototypes volledig digitaal te doen. Hierdoor kun je veel tijd en geld besparen, zonder afbreuk te doen aan de effectiviteit van de test.
4. Het betrekken van de juiste belanghebbenden. Het is essentieel om de juiste belanghebbenden te betrekken bij het testen van prototypes. Zorg ervoor dat je feedback verzamelt van gebruikers, maar ook van interne belanghebbenden zoals ontwerpers, ontwikkelaars en productmanagers.
5. Het omgaan met weerstand tegen verandering. Sommige belanghebbenden kunnen weerstand bieden tegen veranderingen die voortkomen uit testresultaten. Het is belangrijk om open te communiceren, de voordelen van testen en iteratie uit te leggen en belanghebbenden te betrekken bij het proces om draagvlak te creëren.